ตามหลักทางวิทยาศาสตร์การแพทย์ผมสีขาวหรือผมสีเทา ที่ว่าผมหงอกหรือหัวหงอกนั้น ไม่ได้มีสาเหตุจากการสร้างเม็ดสีขาวแทนเม็ดสีดำ แต่เกิดจากกระบวนการเซลล์สร้างเม็ดสีได้ลดลง ขณะที่เซลล์สร้างเนื้อผมยังทำงานอยู่ เซลล์สร้างเม็ดสีทำงานได้ลดลง ไม่สามารถสร้างเม็ดสีออกมาได้ตามปกติ จึงทำให้มีแต่เนื้อผมที่เจริญออกมา แต่ำม่มีสีผมออกมา เราจึงเห็นผมเส้นนั้นเป็นสีขาวหรือสีเทา จากเดิมผมสีดำที่เคยมีเม็ดสีเต็มๆ เจือจางลงไป ทำให้เราเห็นเป็นผมสีเทาหรือผมสีขาวขึ้นมาแทนที่
ปัจจัยที่ส่งผลให้เซลล์เม็ดสีทำงานได้ลดลงเซลล์สร้างเม็ดสีทำงานได้ลดลง ทำให้เกิดผมสีขาวหรือผมสีเทา ที่เรียกกว่าผมหงอก เกิดจากปัจจัยต่างๆ ดังนี้
- ปัจจัยภายใน (Intrinic factor)
- อายุ เมื่อเข้าสู่วัยผู้สูงอายุ จะเกิดผมหงอกตามธรรมชาติ การทำงานเซลล์สร้างเม็ดสีทำงานได้ลดลง ผมที่ขึ้นมาใหม่จะมีเม็ดสีลดลง ทำให้เห็นเป็นผมหงอก โดยธรรมชาติ ผมจะเริ่มหงอกเมื่ออายุ 40 ปี ขึ้นไป
- ความผิดปกติทางพันธุ์กรรม กรรมพันธ์ุ ถือว่าเป็นปัจจัยที่พบได้มากที่สุด เช่น คนที่มีเส้นผมและผิวหนังเป็นสีเผือกนั้น มีสาเหตุจากเม็ดสีทั่วร่างกายที่ถูกสร้างขึ้นได้น้อยมาก
- ฮอร์โมน ผิดปกติ
- การกระจายตัวของสารต่างๆในร่างกาย ผิดปกติ
- ความเครียด มีส่วนสำคัญที่ทำให้ผมหงอกเร็วขึ้นได้
- โรคบางอย่าง เช่น
- โรคผมร่วงเป็นหย่อม หรือโรคด่าวขาว ถ้ามีรอยโรคที่หนังศีรษะ คนไข้จะมีอาการผมหงอกเป็นกลุ่มเป็นวงได้
- โรคทางระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย จะมีเซลล์ที่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกันไปรบกวนการทำงานของเซลล์สร้างเม็ดสี ทำให้คนไข้เป็นผมหงอกได้
- โรคเรื้อรังที่ส่งผลทำให้เกิดความเครียดต่อร่างกาย เช่น โรคหัวใจ โรคเบาหวาน โาคไทรอยด์ โรคภูมิแพ้ เป็นต้น
- ปัจจัยภายนอก (Extrinic factor)
- การดื่มเหล้า และสูบบุหรี่ มีแนวโน้มที่จะทำให้เกิดผมขาวเร็วกว่าคนปกติถึง 4 เท่า
- การกินยาบางชนิด ทำให้เกิดผมสีขาวได้ ซึ่งเป็นปฏิกิริยาการเปลี่ยนแปลงของร่างกายต่อยารักษา เช่น ยาคลอโรควิน (Chloroquine) อาจทำให้คนที่มีผมสีอ่อนหรือสีผมน้ำตาลแดงกลายเป็นผมสีขาวหรือผมหงอกได้
- สภาพภูมิอากาศ ที่มีมลพิษ หรือสารพิษ
- การสัมผัสกับสารเคมี
- การเกิดเหตุการณ์ร้ายแรง ทำให้ร่างกายตกใจหรือเสียใจอย่างรุนแรง ทำให้รากผมชะงักการเจริญเติบโตชั่วคราว และผมร่วงเป็นกระจุก อาจทำให้ผมหงอกได้เร็วเสมือนหนึ่งผมหงอกชั่วข้าวคืน
- การทำงานหนักเกินไป ร่างกายพักผ่อนน้อย รวมทั้งการรับประทานอาหารไม่ครบ 5 หมู่ ขาดสารอาหาร เช่น ขาดวิตามินบี 12 ,วิตามิน บี 5 หรือ ทองแดง ทำให้การเจริญเติบโตของรากผมไม่แข็งแรง นอกจากนี้ เส้นผมจะหลุดร่วงได้ง่าย การสร้างเม็ดสีก็ลดน้อยลง ทำให้เกิดผมขาวได้ การวิตามิน บี 12 ทำให้ผมหงอกสามารถรักษาได้โดยการรับประทานอาหารจำพวกเนื้อสัตว์ ไข่ นม ยีส
การป้องกันผมหงอกและบำรุงเส้นผมให้แข็งแรงวิธีการป้องกันผมหงอกง่ายๆ คือการควบคุมสาเหตุปัจจัยต่างๆ ทั้งภายนอกและภายในที่ทำให้ผมหงอกเร็วขึ้น เช่น ความเครียด การดื่มสุรา การสูบบุหรี่ รวมถึงการดูแลสุขภาพพื้นฐานโดยทั่วไปที่ดี การออกกำลังกายพักผ่อนให้เพียงพอ ทำให้ร่างกายสดชื่น แจ่มใส การรับประทานอาหารให้ถูกหลักโภชนาการ ถ้าปฏิบัติได้ตามนี้จะช่วยป้องกันอาการเกิดผมหงอกได้
การรับประทานให้ถูกหลักโภชนาการ วิตามินและแร่ธาตุที่มีประโยชน์ ดังนี้
- โปรตีน จากไข่ เนื้อสัตว์ และเต้าหู้ ช่วยบำรุงให้เส้นผมความยืดหยุ่นดี ไม่ขาดตอน และยังช่วยให้เส้นผมเงางาม
- แร่ธาตุต่างๆ จากแหล่งอาหาร เช่น ธัญพืช ไข่แดง เนื้อไก่ เนื้อแดง อาหารทะเล สาหร่าย มีธาตุเหล็ก สังกะสี ทองแดง ช่วยบำรุงให้เส้นผมแข็งแรง
- วิตามินเอ พบในผักใบเขียวเข้ม ผลไม้ที่มีสีส้มและสีเหลือง ช่วยบำรุงหนังศีรษะและเส้นผมให้แข็งแรง
- วิตามินบี พบในผักใบเขียว มะเขือเทศ โยเกิร์ต กล้วย และธัญพืช ช่วยสร้างน้ำมันตามธรรมชาติของเส้นผม ทำให้เส้นผมชุ่มชื้นและเงางาม